Złe czasy. Pamiętnik Stanisława Karpińskiego z lat 1924 – 1943

Karpiński Stanisław (1870–1943), bankowiec, minister skarbu, prezes Banku Polskiego. Urodził się 23 X 1870 w Raduczu w woj. warszawskim. Ukończył szkołę realną we Włocławku, następnie szkołę handlową w Warszawie i uniwersytet w Lipsku (ekonomia). Pracę zawodową rozpoczął w r. 1893 jako urzędnik w Banku Handlowym w Warszawie. Równocześnie od r. 1896 współpracował z wydawanym przez Z. Wasilewskiego narodowodemokratycznym „Głosem”. W czasie I wojny światowej był przeciwnikiem współpracy z Niemcami, licząc na odbudowę Polski w wyniku zwycięstwa Ententy. Pod koniec wojny Karpiński zajął się opracowywaniem zasad gospodarki finansowej Polski po wyzwoleniu. Bezpośrednio po odzyskaniu przez Polskę niepodległości został mianowany dyrektorem Polskiej Krajowej Kasy Pożyczkowej (PKKP). 4 IV 1919 r. objął na wniosek ministra spraw wewnętrznych, Stanisława Wojciechowskiego, urząd ministra skarbu. 29 III 1924 r. został mianowany prezesem Banku Polskiego i równocześnie ustąpił ze wszystkich innych stanowisk (m. in. złożył mandat senatorski). Dzięki jego energii i niecofaniu się nawet przed bardzo silnym naciskiem na sfery gospodarcze, udało mu się zgromadzić niezbędny kapitał akcyjny w wysokości 100 milionów zł. Karpiński czuwał, aby Bank Polski, mimo że miał formę spółki akcyjnej, nie był wykorzystywany przez jakąkolwiek prywatną grupę kapitałową dla jej własnych celów. Stąd m.in. wynikały zadrażnienia między nim a Lewiatanem (Centralnym Związkiem Polskiego Przemyślu, Górnictwa, Handlu i Finansów). Swoje credo w sprawie zadań Banku Polskiego wyłożył następująco: „Postanowiłem stale występować przeciwko mniemaniu, jakoby w postaci Banku Polskiego powstała zwyczajna prywatna spółka akcyjna… Bank Polski został powołany przez naród i jemu tylko ma służyć”. Karpiński był zdecydowanym przeciwnikiem dopuszczenia kapitału obcego do Banku Polskiego. Występował również stanowczo przeciwko uzależnieniu Banku od wpływów rządu. Spowodowało to jego ostre konflikty z sanacją. Piłsudski uważał bowiem, że Bank Polski powinien być ściśle podporządkowany rządowi. Dlatego w r. 1929, gdy upłynęła kadencja Karpińskiego na stanowisku prezesa Banku Polskiego, nie została ona już przedłużona. Wydał w r. 1930 zbiór listów rodzinnych pt. „Z przeżyć i wrażeń wieśniaka”, a w 1931 swój pamiętnik pt. „Pamiętnik dziesięciolecia 1915–1924”. Ożeniony był z Jadwigą z Józefowiczów. Zmarł 24 XII 1943 r. w Warszawie prawie do końca prowadząc zapiski w swoim Pamiętniku… (na podst. Polskiego Słownika Biograficznego)