Wołyń. komunizm, nacjonalizm, terroryzm

Wdrażanie w województwie wołyńskim nowego programu narodowościowego stawiało przed wojewodą wołyńskim oraz podległymi mu organami konieczność zwrócenia szczególnej uwagi na kwestię bezpieczeństwa wewnętrznego. Teren województwa będącego drugim co do wielkości obszarem w podziale administracyjnym państwa charakteryzował się silnym zróżnicowaniem społeczno-ekonomicznym i przede wszystkim narodowościowym. Zdecydowana przewaga żywiołu ukraińskiego oraz będąca dziedzictwem zaboru rosyjskiego labilność świadomości narodowej wzmacniana dodatkowo istnieniem na obszarze Wołynia etnicznego pogranicza, ułatwiała nielegalnym organizacjom antypaństwowym penetrację tamtejszego społeczeństwa i ukierunkowanie go w antypaństwowych postawach. Z drugiej strony brak zakończenia procesu samoidentyfikacji narodowej otwierał przed polskimi władzami administracyjnymi szansę wychowania przeważającej części niepolskich obywateli województwa w duchu propaństwowym przy jednoczesnej zgodzie na zachowanie i rozwój ich kultury, religii, obyczajów i języka. Tym samym kwestia zajęcia odpowiedniego stanowiska wobec nielegalnych organizacji antypaństwowych próbujących zdobyć wyłączny wpływ na ukraińskie społeczeństwo Wołynia nabierała szczególnego i priorytetowego znaczenia. Autor książki ukazuje stanowisko wojewody Henryka Józewskiego wobec kwestii ukraińskich ruchów antypaństwowych w czasie jego urzędowania przypadającego na lata 1928-1938. Dziesięcioletni okres administrowania Wołyniem przez Józewskiego w kwestii zapewnienia na jego obszarze bezpieczeństwa państwowego odznaczał się zdecydowaną walką przeciwko prowadzącym ożywioną działalność nielegalnym organizacjom komunistycznym i nacjonalistycznym. Pierwszą grupę reprezentowały głównie Komunistyczna Partia Zachodniej Ukrainy i Komunistyczna Partia Zachodniej Białorusi wraz ze swymi przybudówkami. W przeciągu lat 20. w zdominowanym przez wpływy komunistyczne województwie wołyńskim powstawać zaczęły także pierwsze struktury przenikających z obszaru Małopolski Wschodniej Ukraińskiej Organizacji Wojskowej, później zaś Organizacji Ukraińskich Nacjonalistów. Działalność tych dwóch organizacji ograniczona początkowo do skromnych i pojedynczych wystąpień o charakterze propagandowym ewoluowała w połowie lat 30. do zorganizowanej akcji sabotażowej i terrorystycznej stając się niezwykle istotnym problemem dla próbujących zapewnić odpowiedni stan bezpieczeństwa władz wojewódzkich.