Ustawa o kuratorach sądowych. Komentarz

Komentarz stanowi kompleksowe i praktyczne omówienie przepisów ustawy z 27.7.2001 r. o kuratorach sądowych (t.j. Dz.U. z 2023 r. poz. 1095).

Ustawa w sposób kompleksowy normuje status kuratorów sądowych jako grupy zawodowej, określając:

• organizację służby kuratorskiej,
• prawa i obowiązki kuratorów,
• wymagania dla kandydatów na stanowisko kuratora i przygotowania do zawodu,
• samorząd kuratorski,
• odpowiedzialność porządkową i dyscyplinarną,
• zasady powoływania i pracy kuratorów społecznych.

Autorzy w sposób kompleksowy przedstawiają najważniejsze zagadnienia, opisują funkcję kuratora w systemie prawnym oraz podają wskazówki szczególnie istotne w kontekście właściwego stosowania i interpretowania przepisów prawa. W Komentarzu uwzględniono historyczny kontekst omawianej regulacji oraz nowelizacje, którym została poddana. Jest to szczególnie istotne dla zrozumienia przepisów przedmiotowej ustawy oraz jej prawidłowego stosowania.

Szczegółową wykładnię przepisów wzbogacono o przykłady rozwiązań najważniejszych kwestii związanych z pełnieniem funkcji kuratora, uwzględniając wymiar praktyczny omawianej regulacji, a także inne przepisy, które mają znaczenie przy jej interpretacji i stosowaniu.

Publikacja uwzględnia nowelizację komentowanej regulacji, tj. ustawę z 1.12.2022 r. o zmianie ustawy o kuratorach sądowych (Dz.U. z 2023 r. poz. 27), której założeniem było poprawić funkcjonowanie i organizację kuratorskiej służby sądowej oraz poprawić jakość i efektywność pracy kuratorów. Nowelizacja wprowadza zmiany w zakresie:

• ustanowienia 25 czerwca świętem kuratorskiej służby sądowej;
• unormowania stosunku pracy zawodowego kuratora sądowego;
• wprowadzenia tytułu honorowego dyplomowanego kuratora specjalisty;
• umożliwienia kuratorowi sądowemu zwrotu kosztów zastępstwa procesowego w postępowaniu karnym, w którym uczestniczył w charakterze pokrzywdzonego lub oskarżyciela posiłkowego, oraz uzyskania pomocy psychologicznej;
• zmiany zasad i trybu powoływania kuratorów okręgowych;
• wprowadzenia kadencyjności kierowników zespołów kuratorskiej służby sądowej;
• odstąpienia od określania standardów obciążenia pracą kuratorów zawodowych w drodze rozporządzenia Ministra Sprawiedliwości z jednoczesnym wprowadzeniem instrumentów, które mają zagwarantować wyrównane obciążenie pracą kuratorów zawodowych w skali całego kraju, takich jak usankcjonowanie relokacji etatów czy ustalenie, że na każdym etapie sprawowanego nadzoru nad kuratorską służbą sądową obowiązkiem będzie kontrola równomiernego obciążenia kuratorów pracą;
• wprowadzenia modelu zewnętrznego nadzoru administracyjnego Ministra Sprawiedliwości nad działalnością kuratorów sądowych sprawowanego za pośrednictwem prezesów sądów apelacyjnych;
• unifikacji uregulowań dotyczących nadzoru wewnętrznego nad działalnością kuratorów sądowych i wewnętrznego nadzoru administracyjnego nad działalnością sądów;
• wprowadzenia jasnych i precyzyjnych zasad naboru nowej kadry kuratorskiej oraz przebiegu aplikacji.