Przeszłość w dyskursie publicznym

W dwu ostatnich dekadach problematyka pamięci społecznej i różnorodnych form jej upamiętniania stała się jednym z najbardziej popularnych tematów dyskutowanych w publicystyce. Nie tylko zresztą w publicystyce, również w nauce obserwujemy bardzo wyraźny wzrost zainteresowań tą problematyką. Do grona nielicznych socjologów, którzy od czasów Halbwachsa i Czarnowskiego zajmowali się tymi zagadnieniami, dołączyli historycy, antropologowie, kulturoznawcy wprowadzając jednocześnie nowe terminy na określenie przedmiotu swych badań. Tak więc oprócz upowszechnionych przez Halbwachsa terminów „pamięć zbiorowa” i „pamięć społeczna” na oznaczenie badań nad fenomenami funkcjonowania przeszłości w teraźniejszości, pojawiły się nowe: „socjologia pamięci”, „antropologia pamięci” „miejsca pamięci” „historia drugiego stopnia”. Wszystko to można by traktować jako symptomy rosnącego znaczenia problematyki przeszłości w życiu społecznym i politycznym. Problem okazuje się jednak bardziej skomplikowany, gdy przechodzimy do pytań bardziej szczegółowych, pytań o przyczyny takiego stanu rzeczy, gdy od ogólnych dywagacji na temat społeczeństwa przechodzimy do analizy społecznego zróżnicowania owego zainteresowania przeszłością. Okazuje się wówczas, że fenomen współczesnej fascynacji tym, co zdarzyło się kiedyś, jest czymś bardziej złożonym, niż podobne fascynacje ćwierć wieku temu. Jedną z przyczyn narastającego różnicowania się dyskursów przeszłościowych są zmiany sfery publicznej, w której są one prowadzone. Zasadnicza różnica między sytuacja sprzed dwudziestu pięciu – trzydziestu lat a sytuacją obecną polega na zmianie zasadniczych elementów konstytuujących sytuację komunikacyjną, w jakiej prowadzone były/są dyskusje o przeszłości, co w konsekwencji prowadzi tak do zmian mechanizmów rządzących przemianami samego dyskursu o przeszłości, jak i społecznych funkcji pamięci przeszłości. W tomie znalazły się bardzo ważne teksty odnoszące się do pamięci zbiorowej społeczeństwa polskiego i sposobów jej przejawiania się w dyskursie publicznym. W tomie publikują: Kamilla Biskupska, Karolina Ciechorska-Kulesza, Joanna Gubała, Kaja Kaźmierska, Magdalena Lemańczyk, Mateusz Magierowski, Krzysztof Malicki, Jacek Nowak, Krystian Połomski, Krystyna Ewa Siellawa-Kolbowska, Andrzej Szpociński, Ludmiła Władyniak, Monika Żychlińska. Seria wydawana wraz z Collegium Civitas oraz Instytutem Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk.