Prywatność Teoria i praktyka

Podjęte w pracy badanie fenomenu prywatności zostało skierowane na analizę kategorii konstytuujących to zjawisko oraz na rekonstrukcję dylematów prywatności w dziedzinach mających kluczowe znaczenie dla współczesnego życia społecznego i gospodarczego. Takie założenie badawcze wyznaczyło ramową strukturę pracy, na którą składają się dwie zasadnicze części. W pierwszej z nich – złożonej z trzech rozdziałów – skoncentrowano się na teoretycznym oglądzie prywatności wyznaczonym przez podstawowe perspektywy filozoficzne. W rozdziale pierwszym przedstawiono zarys historii prywatności, definicje oraz rodzaje prywatności. Następnie poddano analizie dychotomię: prywatny – publiczny i omówiono funkcje prywatności. Rozważania zakończono strukturalizacją pojęcia prywatności wskazującą na jej trzy wymiary: wymiar fizycznej dostępności, wymiar kontroli informacji oraz wymiar samodeterminacji. Do tej struktury autor odwołuje się w dalszych częściach pracy. Rozdział drugi poświęcono miejscu prywatności w filozofii, a także problemom filozoficznym związanym z prywatnością. Skoncentrowano się zwłaszcza na czterech aspektach prywatności: ontologicznym, epistemologicznym, antropologicznym oraz aksjologicznym. Podjęto również próbę interpretacji prywatności jako kategorii filozoficznej i wartości etycznej. W rozdziale trzecim zawarto analizę ewolucji statusu prawa do prywatności traktowanej jako prawo naturalne, jako prawo człowieka i jako prawo niezbywalne. W drugiej części rozdziału przedstawiono argumenty uzasadniające prawo do prywatności, ramy tworzenia tego prawa oraz konflikt prawa do prywatności z innymi prawami. Pierwsza część, w której ukazano ewolucję samego pojęcia prywatności i jej wymiarów, stanowi podbudowę filozoficzną przedstawionych w części drugiej konfliktów między prywatnością jednostki a dobrem społecznym. Drugą część – na którą składają się również trzy rozdziały – poświęcono współczesnym uwarunkowaniom prywatności, w szczególności tym o charakterze socjologicznym. Jej celem jest zbadanie i ukazanie wielości form i przejawów tego samego w swej istocie konfliktu między prywatności ą jednostki a dobrem ogółu. W rozdziale czwartym zawarto rozważania dotyczące relacji między sferą prywatną i publiczną oraz przedstawiono konsekwencje (dla prywatności) zwiększenia nadzoru sfery publicznej. Poruszono w nim również problem prywatności osób publicznych, a także omówiono konflikt między instytucjami państwa a prywatnością obywateli. Podjęto też próbę odpowiedzi na pytanie, jak nasza prywatność będzie wyglądać w przyszłości. Rozdział piąty dotyczy prywatności w miejscu pracy. Ukazano w nim konflikt między prywatnością pracownika a dobrem firmy, a także zaprezentowano problemy związane z prywatnością, z którymi borykają się zarówno pracodawcy, jak i ich pracownicy. Przeprowadzono również analizę kodeksów etycznych wybranych przedsiębiorstw pod kątem poruszania w nich problemu prywatności pracownika. W aneksie do tego rozdziału zawarto listę przebadanych z punktu widzenia prywatności kodeksów etycznych. W rozdziale szóstym ujęto analizę uwarunkowań prywatności konsumenta oraz kosztów związanych z brakiem ochrony prywatności. Szczególny akcent położono na ukazanie zagrożeń dla prywatności konsumenta ze strony współczesnych technologii oraz na możliwości przeciwdziałania tym zagrożeniom. Wyniki przeprowadzonej analizy fenomenu prywatności z punktu widzenia filozofii i socjologii zawarto we wnioskach. Publikacja powstała we współpracy z Instytutem Filozofii i Socjologii Polskiej Akademii Nauk.