Polacy w Naddniestrzu

Książka jest wynikiem pięcioletniego projektu badawczego. Nazwa regionu Naddniestrze pochodzi od terenu leżącego wzdłuż rzeki Dniestr i znaczy „ziemie nad Dniestrem”. Terytorium to leży na lewym brzegu Dniestru, a miasto Bendery na prawym brzegu tej rzeki. Naddniestrze zajmuje obszar 4 163 km², od strony Słoboda-Raszków i Raszkowa graniczy w Ukrainą. Obecnie liczba mieszkańców w Naddniestrzu coraz bardziej maleje. Naddniestrzańska Republika Mołdawska posiada swój rząd, parlament, prezydenta, banki, walutę, symbole państwowe i system szkolnictwa, nie jest natomiast uznawana na arenie międzynarodowej. Oficjalnymi językami Naddniestrza są: rosyjski, ukraiński i mołdawski. Mniejszość polska w Naddniestrzu jest zróżnicowana. Przyczyną tego stanu rzeczy są historyczne, polityczne i społeczne następstwa. Na terytorium Naddniestrza mieszkają następujące grupy polskie, podzielone ze względu na miejsce urodzenia i polską tożsamość: urodzeni w Słobodzie-Raszków; urodzeni w Raszkowie; potomkowie Polaków przybyłych z Małopolski, urodzeni w Rybnicy; urodzeni na terenie współczesnej Ukrainy i Białorusi w różnych jej obwodach, często wówczas należących do Polski; urodzeni w innych republikach Związku Radzieckiego. Ze względu na różne miejsca urodzenia rozmówców lub ich rodziców grupa ta współcześnie nie wyróżnia się odrębnymi polskimi gwarami. Różnią się idiolekty poszczególnych osób, ze względu na miejsce urodzenia użytkowników języka. Nieliczna już grupa z najstarszego pokolenia mówi jeszcze po polsku, pozostali użytkownicy używają języka: raszkowskiego, słobodzkiego, chochłackiego, mieszanego, ukraińskiego lub rosyjskiego. Język polski wyuczony ma inną wartość, a także nosi inne cechy fonetyczno-fleksyjne i gramatyczne – może więc stać się przedmiotem badań w przyszłości. Dzięki wsparciu różnych organizacji w Polsce mniejszość polska w Naddniestrzu mogła się odrodzić po 1990 roku. Przede wszystkim dzięki temu, że wówczas użytkowników języka polskiego i Polaków było zdecydowanie więcej niż obecnie. Odrodzenie polskiego życia kulturowego po 1990 roku na tym terenie nastąpiło dzięki temu, że zaczęli tam pracować księża z Polski. Dzięki nim polskość zaczęła się odradzać, powstawały organizacje polskie na tym terenie. To oni byli pomysłodawcami oraz założycielami wspólnot i organizacji polskich. Często na początku to kapłani uczyli języka polskiego, a potem organizowali nauczanie i pomoc w języku polskim. Książka zatem dokumentuje zanikające polskie dziedzictwo kulturowe na tym obszarze.