Naiwność czy głębia?

Zgodnie z informacją zawartą w podtytule niniejszej publikacji jest ona poświęcona wybranym autorom, tekstom, tematom i zjawiskom z zakresu polskiej literatury dziecięcej. Literatura ta z końcem drugiej dekady XXI wieku nie budzi już takich kontrowersji co do jej statusu artystycznego, jak miało to miejsce w początkach jej rozwoju przypadającym na wiek XIX. Znamienne w tym względzie może być wyznanie pisarki dziecięcej Zofii Urbanowskiej z roku 1885: „Piśmiennictwo dla dzieci nie wiadomo czemu uważane jest za niższy stopień pisarstwa: utalentowani i wyrobieni pisarze uważają to pole za niegodne pracy, a ci, którzy próbują dopiero skrzydeł – omijają je starannie”. Pogląd ten utrzyma się jeszcze w kolejnym stuleciu mimo wielorakich przeobrażeń literatury dla młodego odbiorcy i zdecydowanego podniesienia jej rangi. To właśnie wiek XX, zwany „stuleciem dziecka”, był nie tylko czasem rozwoju nauk psychologiczno-pedagogicznych zmieniających optykę dziecka w kierunku jego nobilitacji, ale też – co się z tym wiąże – okresem intensywnego rozwoju literatury dziecięcej oraz kształtowania się jej teorii. (...) Niniejsza publikacja nie jest ani opracowaniem historycznoliterackim, ani teoretycznoliterackim, choć jedne i drugie elementy dochodzą w niej pośrednio do głosu. Stanowi ona zbiór kilkunastu szkiców poświęconych różnym autorom, tekstom, tematom i zjawiskom literackim, skupionym wokół problematyki zasygnalizowanej w tytule i rozważanej w rozdziale pierwszym, choć nie zawsze mówi się w nich wprost o głębi i pozornej naiwności przywoływanych tekstów dziecięcych. Spójność rozważań wydaje się jednakże oczywista, ponieważ działania analityczno-interpretacyjne skupione na wybranych utworach zostały ukierunkowane w głównej mierze na wykazanie ich walorów uniwersalnych (głębi) i cech swoistych, „dziecięcych” (pozornie naiwnych). (Ze Wstępu) Spis treści Wstęp Naiwność czy głębia? – o literaturze dziecięcej Baśń Heleny Modrzejewskiej – fenomen artystycznym Maria Dąbrowska – Zofia Żurakowska. Próba paraleli Niezwykła bajka Bernarda Świerczyny Wojenna robinsonada w powieści pt. Na Zagubionem Teodory Banasiowej Kraków w jagiellońskiej dylogii Czesławy Niemyskiej-Rączaszkowej Malowana awantura Marii Terlikowskiej na tle twórczości pisarki Oswajanie świata. O poetyce tomiku wierszy dziecięcych Tadeusza Kubiaka Zadziwienie światem – dziecięca poezja ks. Jana Twardowskiego i jej odbiór Paremiologia dla najmłodszych w wierszach Wandy Chotomskiej Czarodziejskie powiastki Joanny Papuzińskiej Obrazowanie paidialne w dziecięcej liryce Karoliny Kusek W krainie wyobraźni. Walory edukacyjne opowiastek dla dzieci Danuty Muchy Język dziecka jako kod poetycki wierszy dziecięcych O wyobraźni uczniów – szkolne próby poetyzowania Walory audialne poezji dziecięcej (impresje) Indeks nazwisk