Listy 1950–1955

„Listy 1950–1955” – drugi tom krytycznej edycji powojennej korespondencji Anny i Jarosława Iwaszkiewiczów. Publikowane są 152 listy, cała zachowana korespondencja małżonków z tego okresu. Rękopisy listów zostały starannie opracowane i przepisane, opatrzone obszernymi przypisami przez badaczy i edytorów twórczości i spuścizny epistolarnej Jarosława Iwaszkiewicza i Anny Iwaszkiewiczowej. Obszerna przedmowa pokazuje kontekst czasu i najważniejsze wydarzenia, które są tłem dla korespondencji. Tom jest kontynuacją edycji listów z lat 1922–1939 (wydanych przez SW „Czytelnik” w latach 2012–2014) oraz krytycznego wydania listów z lat 1944–1949 (Wydawnictwo Akademickie SEDNO 2024). Dokumentuje życie rodzinne i domowe Anny i Jarosława, życie artystyczne i literackie w czasach stalinizmu, w najbardziej ponurym okresie powojennej historii Polski. Okoliczności zewnętrzne powodują, że wydarzenia społeczne czy polityczne rzadko pojawiają się w korespondencji, a szczere i emocjonalne opinie Anny na temat postawienia pomnika Dzierżyńskiego w Warszawie natychmiast napotykają karcącą ripostę Jarosława. Ciekawe epizody dotyczą znajomości i przyjaźni obojga małżonków z Natalią i Zygmuntem Modzelewskimi. Zatem wielka polityka w niewielkim stopniu trafia na karty listów, choć Jarosław nie stroni od działalności publicznej, szczególnie w tzw. ruchu obrońców pokoju. Ze spraw publicznych w oczywisty sposób najwięcej informacji i opinii można znaleźć na tematy życia kulturalnego, zwłaszcza w obszarze literatury. Iwaszkiewicz angażował się w prace Polskiego PEN Clubu, Związku Literatów, Towarzystwa Chopinowskiego i wydawnictwa „Czytelnik”. Jego utwory, dalekie od kanonów socrealizmu, nie były licznie publikowane w tym czasie. Niemniej Iwaszkiewicz nie zamilkł, nie udał się na wewnętrzną emigrację. To, co tworzył „na zmówienie”, powstawało bez neofickiej wiary i pozbawione jest doktrynerskiej zaciętości. Listy wiele wnoszą do poznania wzajemnej relacji Anny i Jarosława, jak piszą edytorzy we wstępie: „relacja, jaka łączyła Annę i Jarosława, daleka od harmonii, skomplikowana, wypełniona czułością i złością, była dla obojga niezmiernie ważna i stanowiła rodzaj fundamentu zawsze obecnego w ich życiu”. Zatem mamy kolejny tom korespondencji ważny zarówno dla osób interesujących się życiem i twórczością pisarza, relacjami Anny i Jarosława i dziejami rodziny oraz dla badaczy polskiej kultury tego czasu. Edycja krytyczna zachowanej powojennej korespondencji obejmie lata 1944–1979. Została zaplanowana na sześć tomów, które powinny ukazywać się w odstępach jednego roku. Wydanie korespondencji jest możliwe dzięki grantowi przyzna¬nemu przez Narodowy Program Rozwoju Humanistyki.