Dowody ontologiczne

Tak zwany dowód ontologiczny jest jednym z najczęściej komentowanych tekstów filozoficzno-teologicznych. Spór o ratio Anselmi toczy się od roku 1078, w którym św. Anzelm z Aosty, opat benedyktynów w Le Bec, późniejszy arcybiskup Canterbury, umieścił swoje rozumowanie w dziełku zatytułowanym Proslogion. Trzeba przyznać, że sposób rozumowania św. Anzelma, w którym konkluzja o rzeczywistym istnieniu Boga zostaje wywiedziona z roztrząsania samego pojęcia czegoś, ponad co nic większego nie można pomyśleć , jest intrygujący przyciąga i fascynuje, a zarazem odpycha i budzi sprzeciw. Współczesny Anzelmowi Gaunilon, benedyktyński mnich z opactwa Marmoutier-les-Tours, okazał się pierwszym krytykiem ratio Anselmi. Napisał on rozprawkę nazywaną w skrócie Liber pro insipiente (W obronie głupiego), w której zakwestionował poprawność rozumowania Opata z Le Bec. Głos Anzelma wraz z odpowiedzią Contra insipientem (Przeciw głupiemu), jakiej Anzelm udzielił Gaunilonowi, stanowią do dziś punkt odniesienia dla późniejszych myślicieli i dyskusji nad dowodem ontologicznym. Stanisław Wszołek